[226] สตฺต วา อฏฺฐ วา สตฺตฏฺฐ, มาสา, เอตฺถญฺญปทตฺโถ วา สทฺทสฺสตฺโถฯ ทกฺขิณสฺสา จ ปุพฺพสฺสา จ ทิสาย ยํ อนฺตราลํ, สา ทกฺขิณปุพฺพา, ทิสาฯ
ภินฺนาธิกรโณฯ
อปฺปฐมนฺตานนฺติ กิํ, เทสิโต พุทฺเธน โย ธมฺโมฯ
ทฺวนฺทสมาส
[227] นามานํ สมุจฺจโย ทฺวนฺโทฯ
สมุจฺจโย , ติ ปิณฺฑีกรณํ เอกวิภตฺติกานํ นามานํ โย สมุจฺจโย, โส ทฺวนฺโท นาม, อิทํ สุตฺตํ พหุวจนวิสยํฯ
จนฺโท จ สูริโย จ จนฺทสูริยาฯ ติฏฺฐนฺติ ตฺยาทิ-
กฺริยาสมฺพนฺธสามญฺญโต อตฺเถตฺถาเปกตฺถตา, เอวํ นรนาริโย, อกฺขรปทานิฯ
[228] ตถา ทฺวนฺเท ปาณิ ตุริย โยคฺค เสนงฺค ขุทฺทชนฺตุก วิวิธ วิรุทฺธ วิสภาคตฺถาทีนญฺจฯ
วิวิเธนากาเรน วิรุทฺธา วิวิธวิรุทฺธา, สภาคา สทิสา, วิวิธา จ เต สภาคา เจติ วิสภาคาฯ ยถา ทิคุสมาเส, ตถา ทฺวนฺเท ปาณฺยงฺคตฺถาทีนํ เอกตฺตํ, นปุํสกตฺตญฺจ โหติฯ
จกฺขุโสตํ, คีตวาทิตํ, ยุคนงฺคลํ, หตฺถสฺสํ, อสิจมฺมํ, ฑํสมกสํ, โกกาลูกํฯ
นามรูปํ , นามํ นมนลกฺขณํ, รูปํ รุปฺปนลกฺขณํฯ เอวเมเต ธมฺมา ลกฺขณโต วิวิธา, ปรมตฺถโต สภาคา จฯ
อาทิสทฺเทนาญฺญตฺถาปิ ฯ ยถา - ภินฺนลิงฺคานํ - อิตฺถิปุมํฯ ยทาทินา รสฺโส, ทาสิทาสํ, ปตฺตจีวรํฯ คงฺคาโสณํฯ
สงฺขฺยาปริมาณานํ - ติกจตุกฺกํฯ
สิปฺปีนํ - เวณรถการํฯ
ลุทฺทกานํ - สากุนฺติก มาควิกํฯ
อปฺปาณิชาตีนํ - อารสตฺถิฯ
เอกชฺฌายนพฺราหฺมณานํ - กฐกาลาปํ อิจฺจาทิฯ
[229] วิภาสา รุกฺข ติณ ปสุ ธน ธญฺญ ชนปทาทีนญฺจฯ
ทฺวนฺเท รุกฺขาทีนํ เอกตฺตํ นปุํสกตฺตญฺจ วา โหติฯ
ธวขทิรํ, ธวขทิรา, มุญฺชปพฺพชํ, มุญฺชปพฺพชา, อเชฬกํ, อเชฬกา, หิรญฺญสุวณฺณํ, หิรญฺญสุวณฺณานิ, สาลิยวํ, สาลิยวาฯ
กาสิโกสลํ กาสิโกสลาฯ
อาทิสทฺเทน อญฺเญสุปิ วาฯ ยถา – นิจฺจวิโรธีนมทฺทพฺพานํ - กุสลากุสลํ, กุสลากุสลานิฯ
สกุณีนํ - พกพลากํ, พกพลากาฯ
พฺยญฺชนานํ - ทธิฆตํ, ทธิฆตานิฯ
ทิสานํ - ปุพฺพาปรํ, ปุพฺพาปรา อิจฺจาทิฯ
อพฺยยีภาวสมาส